Silne, zróżnicowane i niezależne społeczeństwo obywatelskie jest uznawane przez wszystkie główne instytucje międzynarodowe za niezbędny element każdej zdrowej demokracji. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego (CSO – civil society organizations) odgrywają istotną rolę w promowaniu i stosowaniu uniwersalnych i europejskich wartości na poziomie lokalnym, krajowym i ponadnarodowym; często są pierwszą i ostatnią granicą wspierania i promowania poszanowania praw człowieka, godności, wolności, tolerancji i solidarności. Pełnią one także istotne funkcje w aktywizacji społecznej, konstruktywnym dialogu i utrzymaniu zdrowego środowiska, a w czasach wielu kryzysów – wpływając zarówno na klimat, jak i na integralność naszych społeczeństw – są one ważniejsze niż kiedykolwiek. Pod tym względem organizacje społeczeństwa obywatelskiego, grupy wspólnotowe i obywatelskie oraz ruchy społeczne mogą być lub są już ważnymi sojusznikami instytucji europejskich w czasach eskalacji napięć z mniejszościami, ksenofobii, rosnącego poziomu korupcji, nepotyzmu i słabych instytucji demokratycznych w niektórych państwach członkowskich UE.

Organizacje społeczne odgrywają zasadniczą rolę w umacnianiu demokratycznych wartości w Europie: od walki z nierównościami społecznymi, poprzez stanie na straży wolności obywatelskich, aż po ochronę środowiska. Są one naturalnymi sojusznikami instytucji europejskich broniących takich wartości jak: prawa człowieka, godność, solidarność, równość, praworządność. Obecnie, w czasach wielu kryzysów, mających wpływ zarówno na zmiany klimatu, jak i na integralność społeczną, stają się one ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. Zaangażowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego zaczyna się i jest praktykowane przede wszystkim na poziomie lokalnym. Niestety w wielu krajach przestrzeń obywatelska kurczy się, a społeczeństwo obywatelskie znajduje się pod presją. Jesteśmy przekonani, że aby skutecznie bronić demokracji, społeczeństwo obywatelskie powinno stać się chronioną wartością europejską i zasobem samym w sobie.

Wspólnie z naszym międzynarodowym Stowarzyszeniem Environmental Partnership Association realizujemy projekty mające na celu wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego w Europie Środkowo-Wschodniej, szczególnie w kontekście aktywizowania lokalnych społeczności na rzecz zrównoważonego rozwoju.

W ramach projektu “Reclaim Our Civic Space” – “Odzyskać naszą obywatelską przestrzeń” opracowaliśmy projekt Europejskiej Strategii na Rzecz Społeczeństwa Obywatelskiego.

Zrealizowane projekty:

Od 2022: Jesteśmy członkiem europejskiej sieci CIGS – Citizens Initiatives in Global Solidarity

2024-2026: Projektanci Lepszej Przyszłości: kreowanie polityk publicznych. Projekt realizowany w ramach programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Plus

2019-2020: Reclaim our civic Space, Europe for Citizens EU Program

2020-2023: Reclaim our civic Space, EEA and Norway Grants

Aby wypełnić swoje demokratyczne role i funkcje, a także zapewnić obywatelom bezpieczną przestrzeń do korzystania ze swobód, społeczeństwo obywatelskie potrzebuje warunków umożliwiających rozwój. Jednocześnie ostatnie badania pokazują, że nadzieja organizacji społeczeństwa obywatelskiego leży po stronie Unii Europejskiej zarówno jako wspierającego aktora politycznego, jak i ważnego fundatora ich działalności.

Więcej o kontekście działań naszych międzynarodowych działań możecie przeczytać w dokumencie pt. “RECOMMENDATIONS for a Comprehensive European Policy and Strategy on Civil Society“.

Polecamy także lekturę publikacji pt. “Sustaining Civil Society: Lessons from Five Pooled Funds in Eastern Europe” (autorzy Barry Gaberman, Merrill Sovner I William Moody, Nowy Jork, 2019).

Po 1990 r. fundacje amerykańskie i europejskie oraz agencje rządowe zainwestowały w szereg partnerstw i trustów w celu wspierania społeczeństwa obywatelskiego w Europie Środkowej i Wschodniej, w krajach bałtyckich, na Bałkanach i w regionie Morza Czarnego. Trzech długoletnich pracowników fundacji amerykańskich spogląda wstecz na dziedzictwo i wpływ tego finansowania i wyciąga szereg lekcji dla praktyków, którzy chcą zrozumieć, jak najlepiej utrzymać społeczeństwa obywatelskie w perspektywie długoterminowej. Center on Philanthropy and Civil Society, The Graduate Center, CUNY

Infografiki: Romka Kapusta dla Funduszu Partnerstwa